E N A - Κ Λ Ι Κ - Α Ρ Ι Σ Τ Ε Ρ Α ή ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΑΝ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΝΑΓΚΗ...

Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2009

Ο Δανίκας για το Ψυχή Βαθιά

"Ιστορική άγνοια βαθιά!" Με αυτόν τον τίτλο ξεκινά ο Δημήτρης Δανίκας την κριτική του για την ταινία του Βούλγαρη. Ψυχή Βαθιά, δύο λέξεις που βρίσκονται στα χείλη των κινηματογραφόφιλων και λοιπών "ψαγμένων" τουτες τις ημέρες... Αλλά ας διαβάσουμε τι πιστεύει για το έργο...

"Μέσα στο ίδιο επταήμερο η διπλή όψη του ελληνικού κινηματογράφου. Με το Νέο ο Λάνθιμος. Με το Παλιό ο Παντελής Βούλγαρης. Το λένε «Ψυχή βαθιά», αλλά πάσχει και από ιστορική άγνοια βαθιά!

Σκληρό. Έτσι το είδα. Έτσι το επεξεργάστηκα. Έτσι κατέληξα. Και ο αδελφός μου να ήταν τα ίδια θα έγραφα εδώ. Ο Βούλγαρης, λοιπόν. Ο σκηνοθέτης των προσωπικών, μικρών ιστοριών. Όπου το έκανε αυτό - από το «Προξενιό της Άννας» μέχρι τα «Πέτρινα χρόνια»- έπιανε επιδόσεις με συγκίνηση βαθιά. Όπου καταπιανόταν με την Ιστορία και το πλήθος των μεγάλων παραγωγώναπό τον «Βενιζέλο» μέχρι τις «Νύφες»- κατέληγε να υπογράφει καλλιγραφημένες χαλκομανίες.

Το γκρέμισμα διπλό. Και η μικρή ιστορία δεν είναι άξονας και ολοκληρωμένη δραματουργία. Και η μεγάλη, η αληθινή Ιστορία, είναι επεξεργασμένη με υποκειμενική, επιπόλαιη ερμηνεία και αισθητική μυωπία. Στη θέση του θα έβλεπα και θα αφομοίωνα κάθε καρέ από την κορυφαία στιγμή του Κεν Λόουτς «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι». Πάνωκάτω ίδια περίπου ιστορία. Όμως εκ της συγκρίσεως βυθίζεται του Βούλγαρη η ταινία.

Ενός λάθους μύρια έπονται. Επειδή λοιπόν περιγράφει τις τελευταίες ημέρες του Εμφυλίου στον Γράμμο του 1949. Όχι, δεν είναι αληθινό πως οι αντίπαλες δυνάμεις ήταν περίπου ισοδύναμες. Ο Εθνικός είχε πάρει φαλάγγι τον Δημοκρατικό Στρατό. Ήταν ζήτημα ημερών. Η θανατίλα των Desperados κομμουνιστών θα έπρεπε να ήταν χαραγμένη στο κούτελο των ανταρτών. Όχι, δεν είναι δυνατόν να είσαι κυκλωμένος μέχρι τ΄ αυτιά κι εσύ να τραγουδάς δυνατά, με άκρατο ενθουσιασμό. Θα σε έκαναν κιμά. Όχι, οι αξιωματικοί του Εθνικού Στρατού δεν έδωσαν δείγματα συναισθηματικά. Αποκεφάλιζαν και περιέφεραν τα κεφάλια στα χωριά. Έλεος. Διαβάστε οποιαδήποτε μαρτυρία. Άγγλων, Αμερικανών και Ελλήνων παρατηρητών. Όχι, δεν είναι αληθινό πως ο Εμφύλιος τελείωσε επειδή οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές έριξαν για πρώτη φορά βόμβες Ναπάλμ. Τις έριξαν στην Μπανανία, αλλά το τέλος του Εμφυλίου ήταν μια προαναγγελθείσα τραγωδία. Όχι, για την παροιμιώδη ελληνική κακοδαιμονία δεν φταίνε οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί. Αγαπητέ δεν φταίει ο διαιτητής, αλλά η δική μας η κεφαλή!

Και τέλος- το χειρότερο και πλέον ανιστόρητο όλων των λαθών- ο εύκολος συναισθηματισμός. Θέλουμε δεν θέλουμε, ο Εμφύλιος είναι δυστυχώς μια αναγκαστική ιστορική διαδικασία που έχει συμβεί και συμβαίνει σε κάθε γωνιά της Γης. Από την επανάσταση στην Αμερική και τη Γαλλία μέχρι Ισπανία. Παντού. Έτσι προς τα μπρος ή προς τα πίσω προχωράει η Ιστορία βουτηγμένη σε ωκεανούς αίματος. Δεν μας αρέσει, αλλά έτσι συμβαίνει. Μία η αιτία.

Μπορεί όλοι να μιλάμε ελληνικά, αλλά τα συμφέροντα εντελώς ξένα και εχθρικά. Στοιχειώδες αγαπητέ Ουάτσον. «Έλληνας τουφεκάει Έλληνα» (εκ βαθέων και συγκινητικά προφέρει ο Θανάσης Βέγγος τα λόγια αυτά). Επειδή δύο οι Ελλάδες, όπως δύο οι κόσμοι που συγκρούονται από την ημέρα που ο Άνθρωπος ήρθε στη Γη.

Τα λάθη προσέγγισης καταλήγουν σε λάθη σκηνοθετικής διαχείρισης. Το πρώτο μέρος μοιάζει με ρεπεράζ (περάσματα) από διαφορετικές ταινίες. Από τη μια, η ιστορία δύο αδελφών σε δύο στρατόπεδα διαφορετικά. Από την άλλη, ατελείωτες περιγραφές με γαλονάδες να συνεδριάζουν σαν από σκηνές του Τζέιμς Πάρις και από μάχες μέσα σ΄ ένα τοπίο θολό, έτσι για να δικαιολογηθεί η μεγάλη παραγωγή. Άφθονος χρόνος, άφθονη φλυαρία, άφθονος χαμένος κόπος χωρίς αισθητική αξία. Όπου ο φακός περιορίζεται στο δράμα το προσωπικό, απογειώνεται το υλικό. Όπου το μαζικό και το ιστορικό, γκρεμίζεται η ταινία ολοσχερώς. Κρίμα. Γιατί ήταν μεγάλη ευκαιρία. Και γιατί οι περισσότερες φάτσες από το καστ των νέων παιδιών είναι χάρμα οφθαλμών. Και γιατί η φωτογραφία του Σίμου Σαρκετζή δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις καλύτερες ξένες παραγωγές. Και γιατί το μουσικό μοτίβο του Γιάννη Αγγελάκα μοιάζει με πειραγμένο μοιρολόι. Με έναν λόγο, μία η απορία. Αφού είναι κάτοχος του μυστικού να σκηνοθετεί χαμηλόφωνα και υπαρξιακά, τι στο καλό το ήθελε και μπερδεύτηκε με όλα αυτά τα γαλόνια, τις μάχες και τις Ναπάλμ;

«Ψυχή βαθιά». Ο Εμφύλιος στον Γράμμο του 1949. Δύο αδέλφια σε στρατόπεδα διαφορετικά! Φλύαρο, επίπεδο και ρηχό
ΒΑΘΜΟΙ= 4 ((μακάρι να πέφτω έξω)"

Αυτά μας λέει ο Δανίκας στα ΝΕΑ

7 σχόλια:

  1. δυστηχως συμφωνω απόλυτα. Ο Βούλγαρης με αυτή την ταινία κατάφερε να βαρεθώ και να θέλω να φύγω στη μέση τις προβολής και αντί για συγκίνηση να μου προκαλέσει χασμουρητό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Είναι γεγονός. Έχοντας δει μόνο αποσπάσματ βέβαια της ταινίας, αλλά συνηδειτά για τους λόγους που ο συγγραφέας του άρθρου γράφει σε μια απο τις παραγράφους του. Για την επιφανειακή αντιμετώπιση μιας σειράς τόσο σημαντικών γεεγονότων. Κ δεν θα μείνω στο γεγονός του οτι αποτέλεσε την κορυφαία στιγμή "ταξικής πάλης" που είναι βέβαια το πιο σημαντικό της υπόθεσης, όπως πολύ σωστά επισημαίνειται στην κριτική συγκεκριμένου πολιτικού χώρου ο οποίος, κακά τα ψέμματα, έχει δώσει μάχες να διαφυλαχθεί η ιστορική πραγματικότητα των γεγονότων εκείνων, αλλά θα μείνω στο γεγονός πως ένα τόσο σημαντικό ζήτημα δεν μπορεί απλά να αντιμετωπίζεται σαν έχθρα μεταξύ αδερφών, ή έρωτας μεταξύ εφήβων, ειδικά τη στιγμή που η δυναμική των 2 στρατοπέδων είναι αυτή που περιγράφεται. Μου θύμισε ολίγον τι κάτι απο "Εχθρός προ των πυλών", ως προς το ιστορικό κενό το οποίο έχει. Κ θέλω να πιστεύω πως ο Παντελής Βούλγαρης δεν το έκανε σκόπιμα. Τουλάχιστον έτσι μας είχε συνηθίσει και έτσι μας έκανε να πιστεύουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θανάσης Ι. Νικολαΐδης13 Δεκεμβρίου 2009 στις 10:24 μ.μ.

    KAIτις λουστραρισμένες αρβύλες με τις καινούριες σόλες, πού τις πας; Τις κάπες "του κουτιού" στην πλάτη ταλαίπωρων ανταρτών οδοιπορούντων σε λάσπες κι αν'άμεσα σε σφαίρες του εχθρού;
    Ο Γάμμος είχε "μαζικότητα" και δεν απόδίδεται στην ταινία. Δυο αντίπαλες ομάδες μερικών δεκάδων η κέθε μια που "επεξεργάζεται" η ταινία συνιστούν ενσταντανέ και μικρόκοσμο, αδύνατο και αδύναμο να αποδώσει την πραγματικότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Στην ταινία, δεν "αποκωδικοποιύνται" οι ηθικοί αυτουργοί της αδελφοσφαγής μας. Δεν αποδίδονται οι προθέσεις των "συμμάχων" (μας), δεν αποκαλύπτεται το σχέδιο και ο...διακαής πόθος των Άγγλων (κι απ' το '47 των Αμερικανών)να "ξεκάνουν", μεταπελευθερωτικά και μετά τη μοιρασιά της Γιάλτας,τους έλληνες κομμουνιστές. Με ξένο αίμα. Όπως το συνήθιζαν.Τουτέστιν, έχουμε πολεμικά επεισόδια, δεν έχουμε αποκαλύψεις και μήνυμα πολιτικό-ιδεολογικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. OTAN EIΣΑΙ ΒΑΡΙΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΕΝΟΣ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ...ΟΥΤΕ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΟΥ ΧΥΘΗΚΕ...ΜΟΝΟ ΟΝΕΙΡΕΥΕΣΑΙ ΤΟΝ ''ΔΕΥΤΕΡΟ ΓΥΡΟ''....ΞΕΦΤΙΛΑ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είσαι τουλάχιστον ανόητος ανώνυμε 11:24. Και ανιστόρητος δεξιός φυσικά...

      Διαγραφή
  6. Διάβασε εσύ μη κομμουνισμένε αυτό το έγγραφο προσεχτικά : http://www.aegean.gr/social-anthropology/Synedrio/Van%20Boeschoten.doc Όταν κατανοήσεις τον γνήσιο κανιβαλλισμό του πρώτου γύρου τα ξαναλέμε. Εδώ θα'μαστε άλλωστε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή